کجای قرآن آمده است که باید سی روز روزه گرفت؟

ابو حسنا
۱۳

+متن شبهه یا سوال:

سؤالم این است که چرا باید سی روز روزه گرفت و در کجای قرآن این مسئله مطرح شده؟ و چرا در ادیان دیگر شرایط روزه راحت‌تر است؟

+پاسخ کوتاه :
1. گرچه تمام فروعات و جزئیات احکام در قرآن نیامده، امّا در مورد روزه باید گفت که مقدار آن در قرآن به طور روشن بیان شده است.

«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ … فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ … ، ماه رمضان چنان ماهی است که در آن قرآن نازل شده … پس آن که از شما این ماه را دریابد باید آن را روزه بدارد…» (بقره/185)
و می‌دانیم که یک ماه، 30 یا 29 روز است.

2. برخلاف آنچه اکثر مردم تصور می‌کنند براساس برخی منابع روایی، روزه اهل کتاب(سایر ادیان الهی) تا زمان پیامبر اسلام(ص) بیشتر از مسلمانان بوده است، گرچه ممکن است امروزه – با توجه به تحریفاتی که در ادیان سابق به وجود آمده – پیروان دیگر ادیان، عبادت روزه را با مقدار و شرایطی آسان‌تر برگزار کنند.

«امام مجتبی علیه السلام نقل می‌کند که روزی یک نفر یهودی خدمت پیامبر اسلام صل الله علیه و آله و سلم رسید و مسایلی را پرسید که از جمله آن، این بود که چرا خداوند روزه را بر امّت تو سی روز قرار داد، اما در امت های دیگر بیشتر؟…» (وسائل‏ الشیعة، ج 10، ص 240 و 241، ح 13317)

+پاسخ مفصل :
با توجه به این که پرسش از سه بخش تشکیل شده به همان ترتیب، پاسخ آن را ضمن نکاتی بیان می‌کنیم:

1. با توجه به حکیم بودن خداوند که کارهای عبث و بیهوده انجام نمی‌دهد، اجمالاً می‌دانیم تمام تکالیف بندگان از جمله روزه که از جانب خداوند تشریع شده بر اساس مصالح و مفاسد تدوین شده است.

2. گرچه تمام فروعات و جزئیات احکام در قرآن نیامده هم چنان که کیفیت نماز و تعداد رکعات آن در قرآن بیان نشده، امّا در مورد روزه باید گفت که مقدار آن در قرآن به طور روشن بیان شده است:
الف. «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ … فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ … ، ماه رمضان چنان ماهی است که در آن قرآن نازل شده … پس آن که از شما این ماه را دریابد باید آن را روزه بدارد…» (بقره/185)
و می‌دانیم که یک ماه، 30 یا 29 روز است.

ب. «وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیْلِ، بخورید و بیاشامید تا نمودار و جدا شود براى شما رشته سفید از رشته سیاه از فجر سپس روزه را تا شب‏ به پایان رسانید.» (بقره، 186)

3. آیه 187 سوره بقره نیز مؤیّد یک ماهه بودن روزه واجب است؛ زیرا در آغاز تشریع حکم روزه، در تمام شبانه‌روز آمیزش با همسر حرام بود و این مسئله موجب فشار بر جوانان شده بود؛ به‌گونه‌ای که برخی تاب نیاوردند و این عمل حرام را انجام دادند؛ سپس خداوند در آیه 187 فرمود: «أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیامِ الرَّفَثُ إِلى‏ نِسائِکُمْ‏» و هم‌بستری در شب‌های ماه رمضان را حلال کرد. روشن است که اگر روزه واجب فقط برای مثال طبق گفته ی برخی شبهه کنندگان تنها سه روز بود، پرهیز از مقاربت برای سه شبانه‌روز دشوار نبود و نیازی نبود که بعداً حلال شود؛ بلکه روزه در تمام ماه رمضان واجب بوده و ترک آمیزش برای یک ماه، برای برخی از افراد سخت و دشوار بوده‌است. این مسئله زمانی روشن‌تر می‌شود که در ادامه همین آیه خداوند می‌فرماید که بر معتکف، در طول زمان اعتکاف اعمّ از روز و شب، آمیزش با زن حرام است:«وَ لا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنْتُمْ عاکِفُونَ فِی الْمَساجِد»؛ زیرا حدّاقلّ مدّت اعتکاف، سه شبانه‌روز است و ترک مقاربت برای این مدّت کم، سختی و دشواری ندارد.

4. اما در مورد این که چرا در ادیان دیگر شرایط روزه راحت تر است باید گفت:

1-4: قانون گذار در تمام ادیان الهی یکی است همان طور که بیان شد تشریع و وجوب احکام در تمام ادیان الهی از جانب خداوند است.

2-4:با توجه به این که دین اسلام نسبت به ادیان گذشته، دین کامل و جامعی است؛ از این رو احکامش نسبت به احکام سایر ادیان تفاوت می‌کند که در این تفاوتها گاهی شاید تکلیف سخت‌تر و گاهی نیز آسان‌تر باشد که در هر حال تصمیم خداوند است.

3-4: گرچه ممکن است امروزه با توجه به تحریفاتی که در ادیان سابق به وجود آمده پیروان دیگر ادیان، عبادت روزه را با مقدار و شرایطی آسان‌تر برگزار کنند، امّا بر اساس برخی منابع روایی، روزه اهل کتاب تا زمان پیامبر اسلام صل الله علیه و آله و سلم بیشتر از مسلمانان بوده است.

«امام مجتبی علیه السلام نقل می‌کند که روزی یک نفر یهودی خدمت پیامبر اسلام صل الله علیه و آله و سلم رسید و مسایلی را پرسید که از جمله آن، این بود که چرا خداوند روزه را بر امّت تو سی روز قرار داد، اما در امت های دیگر بیشتر؟…» (وسائل‏ الشیعة، ج 10، ص 240 و 241، ح 13317)