حج واجب یا کمک به فقرا، کدام بهتر است؟

ابو حسنا
۱۳

+متن شبهه یا سوال:

حج واجب یعنی کسیکه مستطیعه ، ولی وقتی جامعه براثر فقر دچار فساد وفحشا شده عقل چی حکم میکنه؟؟ آیا من نمیتونم با هزینه حج مقداری جلوی فساد رو بگیرم یه جوون وساپورت کنم شغلش آینده ش و…. تابه فساد نیفته

کدوم کار بهتره؟؟؟

+پاسخ کوتاه :
1. برای هرکس در طول عمرش فقط یکبار حج واجب میشود و آنهم با شرایطی.

2. اصل انجام حج واجب است و نه اطعام فامیل و خرید سوغاتی و سایر مواردی که درحال حاضر باب شده است.

3. انجام حج منافات و تعارضی با کمک کردن و دستگیری از نیازمندان ندارد، و یک شخص میتواند علاوه بر آنکه به حج واجب میرود به نیازمندان و فقرا هم کمک کند.

4. کسانی که اینگونه شبهات را مطرح میکنند چرا فقط در امور معنوی و مذهبی به یاد فقرا می‌افتند؟!
چرا هربار که شخصی میخواهد به سفر حج یا کربلا و یا هر سفر معنوی دیگری برود ناگهان جامعه پر میشود از فقیر و نیازمند.
اما در جایی که کسی میخواهد سفر تفریحی و گردشی به خارج از کشور برود (از جمله ترکیه) هیچ فقیر و نیازمندی پیدا نمیشود!

+پاسخ مفصل :
(یادآوری بحث زیر در مورد حج واجب است نه حج مستحب)

احکام الهی همواره در مظلومیت تمام بوده و مورد همجمه و سیل مخالفت‌های انسان‌های کوردل قرار می‌گیرد؛ از حجاب گرفته تا نماز و روزه و امر به معروف و نهی از منکر و … . در این میان حج، این واجب الهی نیز بی‌نصیب نبوده است و چه کمپینی در شبکه‌های مجازی و اجتماعی در مخالفت با این واجب خدا به راه انداخته‌اند و از مسلمانان به دلائل مختلف خواسته‌اند که این تکلیف الهی را ترک و به حج نروند و با بهانه‌های واهی و بعضا مغالطات گوناگون در صدد کم‌رنگ کردن آن هستند.

از جمله دلایلی که در میان این استدلالات زیاد به چشم می‌خورد، این است که می‌گویند: چرا پولی که برای سفر حج صرف می‌شود، را در داخل کشور برای رفع محرومیت هزینه نکنیم؟ چرا صرف فقرا یا ساخت مدرسه و یا بیمارستان نمی‌کنید؟ سیر کردن شکم یک گرسنه بالاتر از حج است؛ به جای سفر حج، به ازدواج جوان‌ها بپردازید و چند نفر را به خانه بخت بفرستید.

1.تمامی احکام و تکالیف خداوند متعال برای رشد و به کمال رسیدن انسان هاست ، که با نگاهی ریزبینانه در می یابیم که همه ابعاد زندگی انسان ها را در بر گرفته چه بعد فردی و چه بعد اجتماعی ، چه بعد جسمی و چه بعد روحی ، روح آدمیست که به حد کمال می رسد و جسم تنها وسیله ای برای تکامل روح است.

2.در نظام جهانی هر چیزی جایگاهی دارد ، که اگر این امر رعایت شود و هر چیزی در جایگاه خود قرار گیرد تمام مشکلات حل میشود و نیاز به تعطیلی امور دیگر نیست ، تکالیف الهی هم از همین دسته اند ، ما نمیتوانیم بگوییم که مثلا دولت بودجه یکسال خود را کنار بگذارد و به فقرا بدهد ، در این صورت تمام سیستم ها در مملکت تعطیل شده و در همه امور اخلال بوجود می آید و در این صورت اگر چه مشکل فقر حل نمیشود بلکه با تعطیلی بخش های دیگر زیان های اساسی دیگری به کشور وارد میشود از جمله فقر جدید در دیگر اقشار جامعه و زیان های بسیار دیگر ، احکام الهی نیز همین گونه اند که اگر در یک جامعه دینی به همه آنها عمل شود مشکلات حل شده و اگر به آن عمل نشود و مورد غفلت واقع شود اختلال بوجود می آید. خداوند برای رشد انسانی و بُعد جسمی آنان دعوت به تلاش برای کسب روزی حلال کرده و بسیار راه های دیگر و در بُعد اجتماعی همین امر دعوت به دادن صدقه ، خمس ، زکات ، انفاق و … کرده ، براستی آیا آنها که نهی از حج میکنند صدقه می دهند؟ خمس می دهند؟ دست نیازمندی را می گیرند؟

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیِّباتِ ما کَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ الْأَرْض [بقره/267] ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از بهترین چیزهایی که به دست آورده‌اید و از آن‌چه از زمین برایتان بیرون آورده‌ایم، انفاق نمایید».

چه قدر در اسلام بر صدقه دادن تاکید شده است و حتی خدا اجر فراوانی را در صدقه دادن قرار داده است و به فرموده امام باقر(علیه‌السلام) «صدقه هفتاد بلا را دفع می‌کند». تا مردم ترغیب به صدقه دادن شوند.
[محمد کلینی، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ هـ.ش، ج۴، همان، ح ۶، ص ۶.] تا مردم ترغیب به صدقه دادن شوند.

مگر نشنیده‌اید این حدیث پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) را که فرموده است: «کسی که همسایه گرسنه‌ای دارد، اگر خودش سیر بخوابد مسلمان نیست».
[ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج71، ص 94.]

و خداوند برای بعد روحی و معنوی انسان ها و جامعه که موجب تکامل انسان ها و انسانیت و نجات بشر میشود نیز تکالیفی را وضع کرده از جمله نماز ، روزه ، حج و … که علاوه بر تاثیر گذاری بر بُعد روحانی بر بُعد جسمانی و مادی انسان ها نیز تاثیر میگذارد ، که تعطیلی آنها و غافل شدن از آنها موجب کمرنگ شدن و غافل شدن از امور و دستورات دیگر خداوند میشود.

پس نیازی نیست هیچ امری تعطیل شود بلکه باید به دستورات اسلام آنگونه که بیان شده عمل گردد ، تا خسران های دیگری گریبان جامعه را نگیرد.

3.در کشور ما سالیانه هزاران سفر توریستی و تفریحی به کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی صورت می گیرد که این مسئله در سال های اخیر نیز رواج بیشتری داشته است:
«بر اساس آمار رسمی ترکیه، یک میلیون و 500 هزار ایرانی در سال 2011 به ترکیه سفر کرده‌اند که گردشگران ایرانی بعد از آلمان، روسیه و انگلیس بیشترین گردشگران ورودی به ترکیه محسوب می‌شوند.

ایران رتبه چهارم ورود گردشگر به ترکیه را داراست که درآمد حاصل از این گردشگران ایرانی برای ترکیه در سال 2011 رقمی معادل یک میلیارد دلار اعلام شده است.»
[خبر گزاری فارس]

حال سوال اصلی این است که چرا هیچ فرد و یا گروهی خواستار تعطیلی این سفرها و صرف هزینه های کلان آن که گاها با هزینه های حج قابل مقایسه نیست، نمیشود؟

4.حج، یک سفر سیاحتی – تفریحی برای دیدن مکه و مدینه نیست؛ حج، نماد وحدت مسلمین است. حج یکی از بزرگ‌ترین اعمال عبادی مسلمانان است که ضمن پالایش روحی مسلمانان باعث می‌شود مسلمانان در یک اجتماع با شکوه دور همدیگر جمع شده و در کنار خانه‌ی خدا پیمان برادری و اتحاد را امضا کنند. و دشمنان اسلام نیز از همین اتحاد و یک‌پارچگی مسلمانان می‌ترسند، لذا با ایجاد افکاری منفی راجع به حج در صدد کم‌رنگ کردن این عبادت دشمن‌شکن هستند؛ به خاطر حالات معنوی موجود در حج است که خداوند از پیامبرش خواست مردم را به سمت حج فرا بخواند و فرمود: «وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجالاً وَ عَلى‏ کُلِّ ضامِرٍ یَأْتینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمیق [حج/27] و مردم را دعوت عمومى به حج کن تا پیاده و سواره بر مرکب‌هاى لاغر از هر راه دورى به‌ سوى تو بیایند».

امام خمینی رحمه الله علیه در پاسخ به سوال “آیا بهتر نیست که هزینه حج را برای رفع فقر در جامعه استفاده کنیم؟” و در تبیین فلسفه حج اینگونه می فرمایند:
«یکی از وظایف بزرگ مسلمانان پی بردن به این واقعیت است که حج چیست و چرا برای همیشه باید بخشی از امکانات مادی و معنوی خود را برای برپایی آن صرف کنند. چیزی که تا به حال از ناحیه ناآگاهان و یا تحلیلگران مغرض و یا جیره خواران به عنوان فلسفه حج ترسیم شده است این است که حج یک عبادت دسته جمعی و یک سفر زیارتی – سیاحتی است. به حج چه که چگونه باید زیست و چطور باید مبارزه کرد و با چه کیفیت در مقابل جهان سرمایه داری و کمونیسم ایستاد! به حج چه که حقوق مسلمانان و محرومان را از ظالمین باید ستاند! به حج چه که باید برای فشارهای روحی و جسمی مسلمانان چاره اندیشی نمود! به حج چه که مسلمانان باید به عنوان یک نیروی بزرگ و قدرت سوم جهان خودنمایی کنند! به حج چه که مسلمانان را علیه حکومتهای وابسته بشوراند. بلکه حج همان سفر تفریحی برای دیدار از قبله و مدینه است و بس!» «صحیفه امام خمینی، ج 21، ص 77»

5.حج عامل مبارزه با تعصبات ملى و نژاد پرستى و وسیله‌‏اى است براى شکستن سانسورها و از بین بردن خفقان‌ در کشورها و نظام‌هاى ظالمانه‏‌است.

آن‌ها خوب می‌دانند که حج وسیله‌‏اى است براى انتقال اخبار سیاسى کشورهاى اسلامى از هر نقطه به نقطه دیگر، و بالآخره حج، عامل مؤثرى است براى شکستن زنجیرهاى اسارت و استعمار و آزاد ساختن مسلمین است، به همین خاطر است که امیر المومنین(علیه‌السلام) به هنگامى که فلسفه فرائض و عبادات را مى‏‌شمرد، درباره حج می‌فرماید: «خداوند مراسم حج را براى تقویت آئین اسلام تشریع کرد».

علاوه بر این، همواره شیعه از جانب وهابیت، متهم است به اینکه شیعیان مسلمان نیستند و نماز نمی‌خوانند و قرآن دیگری دارند و از این دست اکاذیب مضحک. حج، بزرگترین فرصت بهینه برای حضور شیعیان در یک مراسم عبادی سیاسی جمعی است تا عقائد و افکار و رفتار خود را برای مسلمین دیگر کشورها تبیین کنند تا این تبلیغات مسموم بر علیه شیعه خنثی شود و چه فرصتی بهتر از حج؟!

6.سوال این است که اگر شما معترضین به حج، خدا را قبول دارید حال، می‌گوییم: آیا خدا بهتر از شما می‌داند یا شما بهتر از خدا؟! خداوند همانطور که امر به کمک به فقیران و مستمندان کرده همانطور که خمس را زکات را و قربانی (در موسم حج) واجب کرده ، حج را نیز واجب نموده و همانطور که از مطالب بالا روشن شد این دو منافاتی با هم ندارند ، بلکه در طول هم اند.

7.بیان این نکته خالی از لطف نیست ، نویسنده مطلب جوری مطلب را بیان کرده که گویی تمام فسادها زاییده فقر است ، اگر چه فقر میتواند از عوامل فساد باشد ولی علت تام نیست ، عواملی مثل دوری از دستورات دین ، از بین رفتن معنویت در فرد و جامعه ، دنیا طلبی ، غرق شدن در شهوات ، تحت تاثیر فرهنگ غرب قرار گرفتن و … همه این ها از عوامل فساد و فحشا است.

من سوالی می پرسم؛

آیا همه کسانیکه دارا هستند و فقیر نیستند ، از فساد و فحشا بدورند؟ کدام عقل سلیمی این مطلب را می پذیرد؟

8.کسانی که تصویر فقرا و کلیه‌فروشان و… را در مقابل سفر حج قرار می‌دهند، قلم‌هایی هستند که دانسته یا ندانسته به نفع استکبار می‌نویسند و در واقع هدف آن‌ها را ترویج می‌دهند که مهم‌ترین هدف آن‌ها از بین بردن اتحادی است که در سایه حج حاصل می‌شود، آن‌ها اصلا دل‌سوز فقرا نبوده و نیستند.